Szachty i kominy

Czym są szachty?

Szacht wentylacyjny.

Szachty wentylacyjne służą odprowadzaniu zużytego i zanieczyszczonego powietrza z wnętrza pomieszczeń na zewnątrz budynku. W zależności od systemu przewiewu powietrze może być usuwane grawitacyjnie lub mechanicznie (wspomagane wiatrakami). Szachty instalacyjne to te, w których umieszczone są rury aluminiowe, odprowadzające powietrze z kuchni gazowych i wyciągów. Wiązki przewodów elektrycznych i wodnych umieszcza się w osobnych przejściach.

Montaż

Szachty mogą być obudowane lekkimi ściankami działowymi, pustakami lub być wykonane z gotowych elementów betonowych o odpowiednich wymiarach czy średnicy. W przypadku domów jednorodzinnych najczęściej stosuje się elementy ceramiczne prefabrykowane, które są częścią systemowych rozwiązań stosowanych do budowy ścian nośnych i działowych obiektu. W ten sposób zapewnia się pełną kompatybilność całości.

Szachty a prawo

Szachty nie mogą być obciążone stropami. Łazienki, ustępy, kuchnie i pomieszczenia pomocnicze bez okien muszą być zaopatrzone w piony wentylacyjne z kratką wywiewną. Pion wentylacyjny musi mieć średnicę minimalnie 14 cm i gwarantować odpływ zanieczyszczonego powietrza (jest ono wyprowadzone ponad dach). Każdy pion kanalizacyjny musi być wyprowadzony na dach (0,5 m ponad powierzchnię dachu) i zakończony rurą wywiewną. To samo dotyczy każdego szachtu, w którym pion się znajduje.

Dodatkowo, § 140 pkt 5. w Warunkach Technicznych informuje, że:

Przewody kominowe do wentylacji grawitacyjnej powinny mieć powierzchnię przekroju co najmniej 0,016 m² oraz najmniejszy wymiar przekroju co najmniej 0,1 m.

Należy jednak pamiętać, że wymiary przewodów powinny być określone w projekcie budynku.

Podział szachtów ze względu na materiał

Szacht ceramiczny

Najbardziej tradycyjny rodzaj szachtów do kanałów wentylacyjnych, na przewody elektryczne i wodne. Większość producentów oferuje gotowe elementy pod konkretne przekroje np. rury kanalizacyjne o średnicy 110 i inne.

Zalety:

• Znana technologia,
• niska cena.

Wady:

• Wymagają prac murarskich.

Szacht betonowy

Pustaki wentylacyjne są często stosowane, gdyż to elementy prefabrykowane zamawiane na sztuki. Łatwo obliczyć, ile pustaków będzie potrzebnych do wybudowania szachtu i konkretnej długości. Muruje się je jak ściany ceglane.

Zalety:

• Szybki i łatwy w montażu.

Wady:

• Wymagają prac murarskich.

Szacht GK

Szachty z pyt karton-gipsowych to lekkie obudowy rur stalowych i plastikowych. Powietrze z kratek wentylacyjnych w przeciwieństwie do szachtów murowanych odprowadzane jest do przewodu, który potem jest obudowany. Taki rodzaj szachtu pozwala na obudowę przewodów prowadzonych pod sufitem i ma małą grubość.

Zalety:

• Lekkie,
• można podwieszać.

Wady:

• Wymagają podkonstrukcji,
• są tylko obudową, nie mogą spełniać roli kanałów.

Szacht metalowy

Szachty metalowe to rury pokryte warstwą antykorozyjną, gładkie w środku. Niektóre z nich można malować farbami do metalu. Nadają wnętrzom charakteru industrialnego. Mnogość kształtek wykorzystywanych przy szachtach metalowych pozwala na prowadzenie przewodów w różnych konfiguracjach. Najczęściej używane są one jako trasy wentylacyjne.

Zalety:

• Lekkie,
• można podwieszać.

Wady:

• Tylko do wentylacji.

Czym są kominy?

Komin na budynku mieszkalnym.

Kominy są przewodami odprowadzającymi spaliny z kotła bądź kuchni gazowej. Ponieważ temperatura rur, którymi ulatniają się opary, jest wysoka, najczęściej wykonuje się je z materiałów niepalnych.

Komin przebiega w linii prostej przez cały budynek i powinien być wymiarowany do:

• paleniska z minimalnym wymiarem kanałów dymowych i spalinowych zasilanych na paliwo stałe, gdzie minimalne wymiary kanałów wynoszą odpowiednio 14x14 cm/o średnicy 15 cm dla jednego pieca lub 14x27 cm/o średnicy 18 cm dla trzonów restauracyjnych i większych pieców,
• kominków z otwartym paleniskiem lub zamkniętym wkładem kominkowym o wielkości otworu paleniskowego kominka do 0,25 m².

Zazwyczaj przyjmuje się również dodatkowy 1 cm średnicy na każdy dodatkowy kilowat (kW) mocy grzewczej pieca/kominka. Przy budowie komina należy zachować stosunek wymiarów boków 3:2.

Obliczanie mocy kominka

Na każdy 1 m³ ogrzewanej kubatury przyjmuje się zapotrzebowanie 30W mocy grzewczej. Przykładowo, dla salonu o powierzchni 50 m² i wysokości 3 m wystarczy nam kominek o mocy 4,5kW (150x30=4500W) podłączony do przewodu 14x14 cm lub o średnicy 15 cm.

Kominy i kominki a regulacje

Najważniejsze informacje dotyczące budowy kominów zebrane są w PN-B-10425:2019-09 oraz w Dziale IV, Wyposażenie techniczne budynków, Rozdziale 5. Przewody kominowe Warunków Technicznych.

Stanowią one m.in., że:

• Łatwo zapalne elementy konstrukcji (np. krokwie) należy oddalić od lica wewnętrznego przewodu dymowego lub spalinowego na 30 cm.
• Pomieszczenie musi mieć kubaturę wynikającą ze wskaźnika 4 m³/kW nominalnej mocy cieplnej kominka, lecz nie mniejszą niż 30 m³. Dopływ powietrza również regulowany jest w rozporządzeniu.
• Urządzenia do 21kW mogą mieć kanały wyprowadzone bezpośrednio przez ścianę zewnętrza budynku ponad kalenicę dachu.
• Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu.
• W budynkach usytuowanych w II i III strefie obciążenia wiatrem określonych Polskimi Normami, należy stosować na przewodach dymowych i spalinowych nasady kominowe zabezpieczające przed odwróceniem ciągu.

Podział kominów ze względu na materiał

Komin ceglany

Najbardziej tradycyjny rodzaj kominów do pieców opalanych na paliwo stałe, węgiel lub drewno. Grubość przodów z cegieł między poszczególnymi przegrodami powinna wynosić 1/2 cegły. Przegrody między przewodami a licem muru powinny mieć grubość co najmniej 1 cegły.

Zalety:

• Znana technologia,
• niska cena.

Wady:

• Wymagają prac murarskich i układania cegieł w odpowiednich odstępach.

Komin betonowy

Pustaki kominowe to rozwiązanie systemowe. Pustak umożliwia prawidłową budowę systemu kominowego. Są one często stosowane, gdyż to elementy prefabrykowane zamawiane na sztuki. Przewody z pustaków odprowadzające opary z pieców gazowych, wypełnia się rurą odporną na działanie substancji żrących. Kondensująca para niesie wiele substancji aktywnych chemicznie, które mogłyby osłabić konstrukcję komina wykonanego z samego betonu.

Zalety:

• Szybki i łatwy w montażu,
• jest lżejszy.

Wady:

• Wymagają prac murarskich,
• mniej odporny na odczyn kwasowy.

Dodatkowe porady

1. W domach jednorodzinnych nie ma obowiązku sprawdzania instalacji, jaki nakłada na zarządcę budynków wielorodzinnych prawo budowlane. Regularna wizyta kominiarza jest jednak wskazana ze względu na bezpieczeństwo użytkowania. W kominach, szczególnie tych dymowych, odkładająca się przez lata sadza, może doprowadzić do wybuchu kanału lub jego zapalenia.

2. W szachtach instalacyjnych należy projektować rewizje, które umożliwią niezbędne naprawy w przypadku awarii instalacji bez potrzeby rozbierania całej ściany. Umiejscawia się je na połączeniach rur i przy licznikach.

3. Szachty powinny być wymiarowane i zaplanowane na wczesnym etapie koncepcji. Przesuniecie szachtu po jego wybudowaniu, jest niemożliwe, podobnie jak w przypadku ścian konstrukcyjnych. Szachty są bezpośrednio powiązane z układem funkcjonalnym mieszkania, umieszcza się je blisko kuchni lub łazienek, które obsługują.

4. Stosując wentylację grawitacyjną oprócz odpowiednich przekrojów kanałów, warto zadbać o uchylne okna oraz nawiewniki, przez które powietrze z zewnątrz będzie się mieszać z tym z pomieszczenia.

5. Szczególnie ważnym miejscem w systemach jest przejście kominów i szachtów przez połać dachową. Niedokładnie wyizolowana zabudowa i nieszczelna obróbka blacharska może powodować przeciekanie dachu i powstawiane mostków powietrznych, utratę ciepła i dodatkowe koszty eksploatacji.

6. Wierzch komina powinien być nakryty czapą żelbetową z okapnikiem. W przypadku wylotów wentylacyjnych należy stosować wyloty boczne.